Przeczytałam ostatnio bardzo ciekawą książkę autorstwa Kate Fox, antropolog, która podjęła się przeanalizowania zachowań Anglików. Jej celem było odkrycie cech typowych dla Anglików jako narodu. Jak według niej wygląda Anglia w pigułce, gdy przyjrzymy się jej mieszkańcom?
Anglia w pigułce czyli skrępowani Anglicy
Kate Fox opisuje w swojej książce typowe zachowania zauważalne wśród Anglików w różnych dziedzinach życia. Jak zachowują się w pracy, w czasie wolnym czy podczas oficjalnych uroczystości – naprawdę Anglia w pigułce. Szczegółowo analizuje podejście do pracy, rozrywki czy związków, aby znaleźć wspólny dla Anglików mianownik. Wyciągnięte wnioski prowadzą ją do zaprojektowania pewnego rodzaju schematu podsumowującego zachowanie mieszkańców Anglii. W centrum tego schematu znajduje się cecha wg Fox kluczowa: skrępowanie w sytuacjach społecznych. Jest to jej zdaniem podstawa, na której Anglicy, mniej lub bardziej świadomie, opierają swoje strategie zachowań. Przykładowo, to skrępowanie jest przyczyną słynnych rozmów o pogodzie kojarzonych z Anglikami. Są one bowiem pretekstem do nienachalnego nawiązania kontaktu z drugą osobą.
Anglia w pigułce: Jak zachowuje się typowy Anglik?
Trudności w sytuacjach społecznych doprowadziły też zdaniem autorki do wykształcenia się czegoś co nazywa ona refleksami. Są to w pewnym sensie domyślne „narzędzia” w relacjach międzyludzkich. Pozwalają na utrzymywanie pewnych konwencji społecznych. Są to: humor, umiarkowanie i hipokryzja. Angielski humor to w zasadzie Anglia w pigułce: coś z czego ten naród słynie i co przenika każdą sferę życia. Zdaniem Fox naczelną zasadą każdego Anglika jest aby nie brać życia, ani tym bardziej siebie, zbyt poważnie. Dlatego niemal każda sytuacja (z wyjątkiem chyba tylko pogrzebów) jest stosowna do użycia choć małej dawki humoru. Jego celem jest też oczywiście w dużej mierze zatuszowanie skrępowania.
Drugi refleks to umiarkowanie, ponieważ w Anglii źle widziane jest przesadne okazywanie emocji, czy to pozytywnych czy negatywnych. Ten aspekt łączy się harmonijnie z humorem – jeżeli Anglik chce ponarzekać, zamiast poważnych zwierzeń wybiera humor, dzięki czemu unika niezręczności. Hipokryzja, czyli trzeci refleks, brzmi bardzo pejoratywnie, ale nie jest tak jednoznacznie oceniany przez autorkę. Tą nazwą określa bowiem skłonność do utrzymywania pewnych pozorów, tak by nikogo nie urazić. Na przykład, typowy Anglik zawsze z szacunkiem odnosi się do osoby go obsługującej (np. kelnera) i nie daje jej odczuć jej podległej pozycji.
Poglądy i wartości Anglików
Kolejny obszar, w którym autorka wyróżniła cechy wspólne dla Anglików to kwestie kształtujące ich punkt widzenia. Oczywiście wszyscy mieszkańcy Anglii nie mają takich samych poglądów na każdy temat, chodzi bardziej o elementy, które ich poglądy warunkują. Po pierwsze, jest to specyficzny rodzaj pesymizmu. Jeśli coś pójdzie nie tak, Anglikowi pozostaje skwitować to słowami: „Cóż, takie jest życie”, „Można się było spodziewać” itp. Typowy Anglik spodziewa się, że raczej mu się nie uda, los rzuci mu kłody pod nogi, a więc nie należy się nastawiać na nic innego. Trzeba się z tym pogodzić.
Kolejna kwestia to świadomość klasowa. Choć niektórzy przekonują, że system klasowy to w dzisiejszych czasach już nie Anglia w pigułce, że wiele się zmieniło. Zdaniem Fox mimo wszystko jest to stały element charakteru Anglików. Nawet jeśli nie oceniają innych wyłącznie przez pryzmat ich pochodzenia społecznego, wiele wskazuje na to, że pozostają go bardzo świadomi. Trzeci element punktu widzenia to podejście empiryczne, a więc oparte na doświadczeniu.
Wartości, czyli co dla Anglika jest ważne
Ostatni przeanalizowany przez autorkę obszar to wartości. Według niej pierwsza z podstawowych wartości wyznawanych przez anglików to zasada fair play. Nie dotyczy to tylko sportu – stosowana jest w każdej dziedzinie życia. Druga wartość to uprzejmość. Można wszak nawet powiedzieć, że Anglicy z niej słyną. Przykładowo, przeprowadzając eksperyment na ulicach Londynu Kate Fox udało się potwierdzić, że duża część Anglików przeprasza, gdy to na nich ktoś wpadnie (sic!). Jest to odruchowa reakcja wynikająca właśnie z uprzejmości. Ostatnia cecha to skromność. Jak wspomniałam wcześniej, Anglik nie może traktować siebie zbyt poważnie. W związku z tym nie wypada mu się także chwalić. Przechwałki są postrzegane jako bardzo niestosowne.
Każdemu, kto chce dowiedzieć się jak wygląda Anglia w pigułce i jej mieszkańcy polecam książkę Kate Fox. W sposób jak najbardziej skrupulatny, ale przy tym zabawny analizuje stereotypy i reguły zachowań swoich rodaków. Dzięki temu można poznać lepiej Anglików od każdej strony. Taka wiedza może się przydać także tłumaczowi – chociażby jeśli ma wykonać tłumaczenie ustne za granicą, w Anglii.