Tłumaczenie literackie nie pozostawia wątpliwości co do aspektu twórczości tłumacza. Niedawno poruszaliśmy na blogu kwestię twórczego (wbrew powszechnemu mniemaniu) charakteru tłumaczenia. Nie ma chyba lepszego na to dowodu niż tłumaczenia prozy czy poezji. Przekłady umożliwiają czytelnikom na całym świecie lekturę książek, które nie zostały napisane w ich ojczystym języku.
Można spierać się, czy każdy tłumacz jest artystą, czy tylko (albo aż) rzemieślnikiem. Jednak i tak w obu tych przypadkach rezultatem pracy jest coś nowego i unikalnego. Autor przekładu dokonuje podczas pracy tysięcy decyzji, które wraz z jego osobistym stylem składają się na efekt końcowy.
Tłumaczenia literackie wiążą się z pewnego rodzaju paradoksem. Często mówi się bowiem, że najlepszy przekład to ten, który jest „niewidoczny”. Chodzi o to, byśmy podczas lektury mieli wrażenie, że tekst został napisany w naszym ojczystym języku. Stąd na osobę tłumacza czytelnicy zwracają uwagę najczęściej wtedy, gdy zauważają w przekładzie niedokładności czy błędy. Przedmiotem dyskusji stają się też nieraz tłumaczenia kontrowersyjne, żeby przypomnieć chociaż debaty o tym, czy tłumacz dobrze zrobił tłumacząc nazwy własne we „Władcy pierścieni” Tolkiena (np. z Bilbo Bagginsa robiąc Bilbo Bagosza).
Tłumaczenie literackie: jak powstaje przekład
Jeżeli ktokolwiek ma jeszcze wątpliwości jak twórczą i złożoną pracę wykonuje tłumacz literatury, warto zapoznać się z przedmowami i komentarzami tłumaczy do wydań niektórych książek. Tutaj na pewno warto wspomnieć polskiego tłumacza powieści J.K. Rowling, który skrupulatnie opisał dlaczego i w jaki sposób tworzył polskie odpowiedniki różnych nazw. Nazewnictwo z czarodziejskiego świata w polskiej wersji to w pełni jego dzieło.
Tak naprawdę każdy przekład (nie tylko zresztą literacki) jest dziełem, nawet ten najsłabszy i najeżony błędami. O odtwórczości względem oryginału mówić mogą tylko ci, którzy nie rozumieją istoty procesu tłumaczenia. Nie polega on bowiem na zamianie słów w jednym języku na inne, w języku docelowym. Chodzi o przekazanie tej samej myśli poprzez tekst napisany w innym języku niż źródłowy. Tym bardziej cieszy nas, że coraz częściej docenia się wysiłek tłumaczy, chociażby poprzez przyznawanie nagród za najlepsze przekłady. Ich twórczość zasługuje na taki sam szacunek jak dzieła pisarzy.
Poszukujesz usług profesjonalnych tłumaczy? Skontaktuj się ze mną.
